Als we het Bijbelboek Spreuken lezen, dan is er constant sprake over kennis en wijsheid. Een aantal teksten heb niet alleen  ik de laatste tijd behandeld, maar ook Edith heeft op haar blog Zetetikos verschillende artikelen hierover geschreven.

Vandaag wil ik wat dieper ingaan op het verschil tussen de wijsheid en de kennis zoals deze in Spreuken wordt gegeven. Veelal als gesproken wordt over de WIJSHEID verwezen naar Spreuken 8. Toch zou ik graag naar de eerste verzen van Spreuken (hoofdstuk 1) onder de aandacht willen brengen, want daar wordt beschreven waarom de Spreuken zijn opgesteld. Ik geef het stukje voor de verandering eens weer in de NBV vertaling, omdat deze in begrijpelijk taal voor de jeugd is geschreven en het boek Spreuken juist is geschreven voor de jeugd.

1 Hier volgen de spreuken van Salomo, zoon van David en koning van Israël. 2 Ze bieden wijsheid en zijn een leidraad in het leven, verdiepen het inzicht 3 en bevatten wijze lessen over recht, rechtvaardigheid en eerlijkheid. 4 Ze vormen het ongeoefende verstand en geven de jeugd kennis en bezonnenheid. 5 Laat wie wijs is goed naar deze spreuken luisteren en nog wijzer worden. Laat wie verstandig is meer en meer de vaardigheid verwerven 6 deze spreuken en diepzinnigheden te begrijpen, deze woorden en scherpzinnigheden van de wijzen te doorgronden. 7 Het begin van alle kennis is ontzag voor de HEER; een dwaas veracht de wijsheid en weigert elk onderricht.

Hieruit zie je dat wijsheid niet zomaar komt, het is ook niet een gave die je krijgt, je moet er wat voor doen. Vroeger toen we jong waren werden we opgevoed, een mes moet je niet bij het lemmet pakken want dan snijd je je vingers. Later op school leerden we hoe je moest schrijven en rekenen, en daarmee leerde je hoe je in de winkel dingen kocht voor de juiste prijs. Dit is nog geen wijsheid, het is het opdoen van kennis.

Een dokter kan jarenlang gestudeerd hebben en alles weten (= de kennis) over het menselijk lichaam, maar is hij daarmee een goede dokter? Nee, hij wordt pas een goede dokter als hij niet alleen deze kennis in de praktijk brengt, maar ook leert luisteren naar zijn patiënten en zelfs zover gaat dat hij het goede voor heeft met deze patiënten. Als hij dit laatste doet, dan komt de wijsheid om de hoek kijken. Vandaar dat in vers 2 wordt beschreven dat de Spreuken wijsheid bieden en een leidraad kunnen zijn in het leven. In vers 5 en 6 wordt dan opgeroepen om niet alleen de kennis op te doen, maar deze te gaan toepassen en nog verder uit te diepen. In vers 7 wordt dan de sleutel gegeven tot wijsheid: nl. ontzag voor de Heer.

Een theoloog heeft heel veel gestudeerd, maar dat wil nog niet zeggen dat hij wijsheid bezit. Een lekenprediker die weinig heeft gestudeerd, maar veel in de Bijbel heeft gelezen EN wat in de Bijbel staat toepast is veel wijzer. Die zal zijn vijanden brood geven (Spr. 25:21, zoals ik ook eerder opmerkte), terwijl iemand met alleen kennis had geadviseerd zou hebben om deze vijand uit te schakelen. Zowel de theoloog als de lekenprediker zal genoemde vers hebben gelezen, alleen de laatste (in mijn voorbeeld) heeft begrepen wat er staat en het daarom in toepassing brengen.

Een dokter kan iemand genezen van een ziekte (=kennis), maar even bij het bed van de patiënt een praatje maken, een bemoedigend woord, of zelfs interesse in de omstandigheden zal een patiënt veel gelukkiger maken en het herstel versnellen (=wijsheid)

Tot nu toe sprak ik alleen over wijsheid in kleine letters, de WIJSHEID in hoofdletters is als we Gods Woord hebben gelezen, het in toepassing brengen en als kostbare schat aan anderen willen geven. Dat is de essentie die we in Spreuken vinden, het is een lange lijst met allerlei tips wat je wel of niet moet doen. Maar alleen kennisname daarvan is niet voldoende, pas als je de Spreuken begrijpt, ze onderzoekt en toepast, dan pas komt de wijsheid om de hoek kijken. Vandaar dat de eerste en belangrijkste spreuk in het Bijbelboek begint met de basis voor het opdoen van WIJSHEID:

De vrees (het ontzag, respect) des HEEREN is het beginsel der wetenschap;

Zie de huisregels welk commentaar wordt opgenomen!

Mede mogelijk dankzij