Aantekeningen bij de Bijbel
Vragen, overdenkingen en achtergronden over de Bijbel,
welke resulteren in allerlei aantekeningen.
welke resulteren in allerlei aantekeningen.
Mithra (Latijn Mithras, Grieks Μίθρας), een Perzische godheid opgenomen in het pantheon van het latere Zoroastrisme.
Hij was de Perzische zonnegod en van het goed (Xen., Cyrop. VII 5 § 53, Strab., XV p. 732). In het Zoroastrisme werd Mithra gezien als yazata (een soort engel) geschapen door de god Ahura Mazda. In de latere Perzische cultuur werd hij gezien als reïncarnatie van Ahura Mazda. De oudst bekende bron waarin Mithra wordt genoemd was een vredesverdrag tussen de Hettieten en Mitanni in ca. 1400 v.Chr.
In de Bijbel wordt hij alleen genoemd in de naam van twee Perzische personen, Mitheradth (Ezra 1:8; 4:7).
Het mithraïsme was destijds een geduchte concurrent van het christendom. Keizer Iulianus Apostata (331-363 n.C.) probeerde nog om de cultus in ere te herstellen, maar in de 4de en 5de eeuw werd de cultus verboden en verdrongen door het christendom.
Het idee van een relatie tussen het vroege christendom en de cultus van Mithras is gebaseerd op een opmerking van de 2de eeuwse christelijke schrijver Justinus Martyr, die de ingewijden van Mithras van het nabootsen van de christelijke gemeenschapsriten beschuldigd. (Justin Martyr, First Apology, ch. 66: "For the apostles, in the memoirs composed by them, which are called Gospels, have thus delivered unto us what was enjoined upon them; that Jesus took bread, and when He had given thanks, said, "This do ye in remembrance of Me, this is My body; "and that, after the same manner, having taken the cup and given thanks, He said, "This is My blood; "and gave it to them alone. Which the wicked devils have imitated in the mysteries of Mithras, commanding the same thing to be done. For, that bread and a cup of water are placed with certain incantations in the mystic rites of one who is being initiated, you either know or can learn.").
Op basis van dit citaat zette Ernest Renan in 1882 een levendige beschrijving van twee rivaliserende religies uiteen: "als de groei van het christendom was tegengehouden door enkele sterfelijke ziekte, zou de wereld Mithras zijn geweest." (Renan, E., Marc-Aurele et la fin du monde antique. Paris, 1882, p. 579) Maar op het moment dat Renan dit schreef, voordat Cumont de bronnen had verzameld, was zeer weinig bekend over de Mithras-godsdienst. (remarked also by E. Yamauchi in various places. He is quoted in Lee Strobel, The Case for the Real Jesus, Grand Rapids, MI: Zondervan, 2007, p.175: '"Needless to say," continued Yamauchi, "Renan's work, published nearly 150 years ago, has no value as a source. He knew very little about Mithraism, and besides, we know a lot more about it today. Yet this is a quote that's commonly used by people who don't understand the context. It's simply farfetched."'; cf. E. Yamauchi, 'The Apocalypse of Adam, Mithraism and Pre-Christian Gnosticism', J. Duchesne-Guillemin (ed.), Études Mithraiques, (Acta Iranica IV; Leiden/Teheran/Liège, 1978), pp. 537-63. In "Pre-Christian Gnosticism, the New Testament and Nag Hammadi in recent debate", Themelios 10.1 (September 1984): 22-27).
Er is geen bewijs van directe beïnvloeding tussen de cultus van Mithras en het vroege christendom. Eerder kunnen dergelijke overeenkomsten worden toegeschreven aan de gemeenschappelijke omgeving waaruit beiden zijn ontstaan. (Gary Lease, "Mithraism and Christianity", in: ANRW II, p.1328: "To be specific, it is clear that the few scattered remarks in Christian polemical literature against Mithraism, together with the scanty archaeological remains of the Mithraic religion, do not bear out a direct influence of one religion upon the other.")
→ Kerst
De verwijzing naar 25 december kwam voor het eerst voor bij Hermann Usener die dit in zijn boek "Das Weihnachtsfest" (H. Usener, Das Weihnachtsfest, p. 349-350) betoogde, naast dat het een zonnewendefeest zou zijn. Door latere geleerden werd ook verwezen naar het handschrift "Kalender van 354", welke het best kan worden omschreven als een soort almanak die rond een kalender is opgebouwd, en waarin een vermelding van de Sol Invictus staat "N·INVICTI·CM·XXX" met als omschrijving "Verjaardag van de onoverwonnen, spellen besteld, dertig races" en is daarmee de oudste omschrijving van de Sol Invictus (Chronography of 354 AD. Part 6: the calendar of Philocalus). Probleem is dat hier geen verband is met het Mithraïsme. Het was vanwege deze misinterpretatie en niet controleren van de geciteerde teksten dat ook anderen meenden dat op 25 december de Sol Invictus, volgens de Perzisch/Romeinse Mithras cultus de geboorte van hun god, werd gevierd (M.J. Vermaseren, p. 238).
Tegenwoordig weten we dat dit feest op 11 december werd gevierd (Hijmans, Steven. "Sol Invictus, the Winter Solstice, and the Origins of Christmas", Mouseion 3.3, 2003 p. 385; Hijmans, Steven, Dissertation "Sol The Sun in the Art and Religions of Rome", 2009, Ch. 1 p. 5).
Aangemaakt op 17 november 2017, laatst bijgewerkt op 5 december 2018
     |
Zie de huisregels welk commentaar wordt opgenomen!