Aantekeningen bij de Bijbel
Vragen, overdenkingen en achtergronden over de Bijbel,
welke resulteren in allerlei aantekeningen.
welke resulteren in allerlei aantekeningen.
De Peshitta (Syrisch: ܡܦܩܬܐ ܦܫܝܛܬܐ, mappaqtâ pšîttâ) is de Syrische versie van de Bijbel.
De algemene consensus is dat het Oude Testament van de Peshitta werd vertaald in het Syrisch vanuit de Hebreeuwse grondtekst, waarschijnlijk in de 2de eeuw na Christus, en dat het Nieuwe Testament van de Peshitta werd vertaald uit het Grieks: "The Peshitta Old Testament was translated directly from the original Hebrew text, and the Peshitta New Testament directly from the original Greek. The so-called "deuterocanonical" books, or "Apocrypha" were all translated from Greek, with the exception of Bar Sira (Ecclesiasticus), which was translated from Hebrew" (Sebastian P. Brock The Bible in the Syriac Tradition St. Ephrem Ecumenical Research Institute, 1988. p, 13). Een uitzondering is de Assyrische Kerk van het Oosten die de Peshitta beschouwt als het originele en zuivere Nieuwe Testament.
Dit Nieuwe Testament, sloot oorspronkelijk bepaalde betwiste boeken uit (2 Petrus, 2 Johannes, 3 Johannes, Judas, Openbaring), en werd een standaard die tot het begin van de 5de eeuw duurde. De vijf uitgesloten boeken werden toegevoegd in de Harklean Versie (616 n.C.) van Thomas van Harqel: "Printed editions of the Peshitta frequently contain these books in order to fill the gaps. D. Harklean Version. The Harklean version is connected with the labors of Thomas of Harqel. When thousands were fleeing Khosrou's invading armies, ..." (Geoffrey W. Bromiley The International Standard Bible Encyclopedia: Q-Z 1995– p. 976). Echter de in 1905 uitgegeven Peshitta door de United Bible Society gebruikt nieuwe edities opgesteld door de Ierse Syriacist John Gwynn voor de missende boeken.
Vanaf de 5de eeuw had het een brede verspreiding in het Oosten en werd aanvaard door een groot aantal sekten en groeperingen van het Syrische christendom. De Peshitta had dan ook een grote missionaire invloed en latere Armeense en Georgische versies, evenals de Arabische en de Perzische, zijn zwaar beïnvloed door de Peshitta. Zo getuigt het beroemde Nestoriaanse tablet van Chang'an reeds van de aanwezigheid in het hart van China in de 8ste eeuw.
Peshitta is afgeleid van het Syrisch mappaqtâ pšîṭtâ (ܡܦܩܬܐ ܦܫܝܛܬܐ), wat letterlijk "eenvoudige versie" betekent. Het is echter ook mogelijk om pšîṭtâ te vertalen als "gewoon" (dat wil zeggen, voor alle mensen), of "direct", evenals de gebruikelijke vertaling als "eenvoudig". Syrisch is een dialect, of een groep dialecten, van het Oost-Aramees, afkomstig uit Edessa.
De Peshitta van het Oude Testament is een onafhankelijke vertaling grotendeels gebaseerd op een Hebreeuwse tekst vergelijkbaar met de Proto-Masoretische tekst. Het toont een aantal taalkundige en exegetische overeenkomsten met de Aramese Targums, maar men gaat er tegenwoordig van uit dat het niet daarvan is afgeleid. In sommige passages hebben de vertalers duidelijk gebruik gemaakt van de Griekse Septuagint (LXX). De invloed van de LXX is vooral sterk in Jesaja en in de Psalmen, waarschijnlijk te wijten aan het gebruik ervan in de liturgie. Het merendeel van de Deutero-canonieken is vertaald vanuit de Septuagint terwijl de vertaling van Sirach was gebaseerd op een Hebreeuwse tekst. De keuze van de opgenomen boeken van het Oude Testament in de Peshitta is afwisselend van het ene manuscript naar de andere. Gewoonlijk zijn de meeste Deutero-canonieken aanwezig. Andere Bijbelse apocriefen, als 1 Ezra, 3 Makkabeeën, 4 Makkabeeën, Psalm 151 kan terug worden gevonden in sommige manuscripten. Het manuscript Biblioteca Ambrosiana, ontdekt in 1866, bevat ook 2 Baruch (Syrische Apocalyps van Baruch).
Meer dan 250 manuscripten van de Oude Testamentische Peshitta zijn bekend, en de belangrijkste en ouder zijn:
De Peshitta versie van het Nieuwe Testament wordt gezien als een voortzetting van de traditie van de Diatessaron en oude Syrische versies weerspiegelen een levendige invloed van 'Westerse' weergaven (bijzonder duidelijk in de Handelingen van de Apostelen). Het combineert deze met een aantal meer complexe 'Byzantijnse' lezingen van de 5de eeuw. Een ongewone eigenschap van de Peshitta is de afwezigheid van 2 Petrus, 2 Johannes - 3 Johannes, Judas en Openbaring. Syrische Bijbels uit de 6de of 7de eeuw voegen deze vijf boeken echter al toe in een herziene Peshitta tekst.
Bijna alle Syrische geleerden zijn het erover eens dat de Peshitta evangeliën vertalingen zijn van de Griekse originelen. Een minderheid hangt of de hypothese aan dat de Griekse varianten van een Aramees originele Nieuwe Testament afkomstig zijn of dat het Aramese Nieuwe Testament van de Peshitta het oorspronkelijke Nieuwe Testament is en de Griekse een vertaling van deze. Met betrekking tot de originaliteit van de Peshitta, zijn deze in de woorden van Patriarch Mar Eshai Shimun XXIII als volgt samengevat:
"With reference to....the originality of the Peshitta text, as the Patriarch and Head of the Holy Apostolic and Catholic Church of the East, we wish to state, that the Church of the East received the scriptures from the hands of the blessed Apostles themselves in the Aramaic original, the language spoken by our Lord Jesus Christ Himself, and that the Peshitta is the text of the Church of the East which has come down from the Biblical times without any change or revision." (Mar Eshai Shimun, Catholicos Patriarch of the Holy Apostolic Catholic Church of the East. April 5, 1957)
De aard van de tekst voorgesteld door Peshitta is echter de Byzantijnse. In een gedetailleerd onderzoek van Matteüs 1-14, vond Gwilliam dat de Peshitta het slechts 108 keer eens is met de Textus Receptus en met de Codex Vaticanus 65 keer, terwijl in 137 gevallen het verschilt van beide, meestal met de ondersteuning van de Oude Syrische en de oude Latijn, in 31 gevallen staat de Peshitta alleen (Bruce M. Metzger, The Early Versions of the New Testament: Their Origin, Transmission and Limitations (Oxford University Press 1977), p. 50).
Dat het een vertaling van de Griekse grondtekst is blijkt o.a. uit teksten waar een bepaald woord extra wordt vertaald en verduidelijkt in het Hebreeuws of Aramees (Mark. 15:34; Joh. 5:2; 19:13, 20; Opb. 9:11; 16:16) terwijl dit overbodige informatie is.
Een Nederlandse vertaling is online te lezen op www.peshitta.nl (onduidelijk op basis van welke Peshitta deze is gebaseerd). Goede Engelse vertalingen zijn John Etheridge Translation of the Aramaic New Testament (1849) en James Murdock Translation of the Aramaic New Testament (1852), beiden ook online te vinden op qbible.com/aramaic-new-testament. Een andere goede Engelse versie, welke ook nu nog als de standaard wordt gebruikt, is van George M. Lamsa, Holy Bible from the Ancient Eastern Text (1933) welke zowel in gedrukte vorm als ook op internet is te vinden.
Ook van de Evangelische Bijbelvertaling (EBV) wordt door de vertaler gezegd dat deze van het Aramees is overgezet.
Aangemaakt 17 april 2017, laatst gewijzigd 29 juli 2023
     |
Zie de huisregels welk commentaar wordt opgenomen!