Aantekeningen bij de Bijbel
Vragen, overdenkingen en achtergronden over de Bijbel,
welke resulteren in allerlei aantekeningen.
welke resulteren in allerlei aantekeningen.
Sodom (Hebreeuws סְדֹם H5467, Grieks Σόδομα G4670), plaats bij de Dode Zee die vanwege haar zonden vernietigd werd.
Misschien wel het beruchtste verhaal uit de bijbel is de verwoesting van de steden Sodom en Gomorra. Het staat in hoofdstuk 19 van het eerste Bijbelboek, Genesis. Het is berucht vanwege de veronderstelde homoseksualiteit van de inwoners van Sodom en de veroordeling daarvan die er eeuwenlang in is gelezen. Maar dat beide steden verwoest worden omdat de inwoners homo waren, stáát er eenvoudigweg niet. Zo lezen we op de website Frontaal Naakt, waarna er een zeer aanbevelenswaard artikel komt over het Hebreeuwse woord chalila.
De reden doet er ook niet toe zo gaat de schrijver Richard Kroes verder, maar is wel erg interessant. Want als de (hoofd)reden geen homofilie is, wat is het dan wel wat deze Sodomieten deden. In Genesis 13 lezen we voor het eerst iets over deze bewoners: Lot liet zijn blik rondgaan en zag hoe rijk aan water de hele Jordaanvallei was; voordat Sodom en Gomorra door de HEER werden verwoest, was de vallei tot aan Soar toe even waterrijk als de tuin van de HEER en als Egypte. Daarom koos Lot voor zichzelf de Jordaanvallei en trok in oostelijke richting. Zo gingen ze uiteen. Abram bleef in Kanaän wonen, maar Lot sloeg zijn tenten op bij de steden in de vallei. Zijn woongebied strekte zich uit tot aan Sodom; de mensen daar waren slecht, ze zondigden zwaar tegen de HEER. Een clue wordt hier niet gegeven, alleen dat ze zwaar zondigden, wat wel opvalt is dat ze in een vruchtbare omgeving woonden en gezien de locatie op een kruispunt van de handel. Een aanname dat ze ook nog eens rijk waren ligt dan zeer voor de hand. Dit blijkt bovendien uit het feit dat ze in staat waren om een leger uit te rusten (Gen. 14).
Voor het eerst komen we iets te weten bij de profeet Jesaja als die tegen Jeruzalem profeteert Hun partijdigheid keert zich tegen hen, schaamteloos pronken ze met hun zonden, als Sodom. (Jes. 3: 9), nog meer lezen we bij Jeremia Bij Jeruzalems profeten zie ik gruwelijke dingen: overspel! leugen op leugen! Zij steunen de boosdoeners, zodat die niet breken met hun kwalijke praktijken. Iedereen is even slecht geworden als de inwoners van Sodom en Gomorra (Jer. 23:14). Blijkbaar waren een paar van hun zonden partijdigheid, liegen en overspel. In Ezechiël horen we de betekenis van het bekende gezegde "Zo moeder, zo dochter" (Ez. 16:44) en één van deze dochters blijkt Sodom te zijn, waarvan het volgende wordt gezegd: Terwijl zij zich toch, omdat ze genoeg te eten hadden en onbezorgd van hun rust konden genieten, hoogmoedig gedroegen en niets deden voor de armen en de machtelozen. Ze verhieven zich boven de anderen, wat ze deden vond Ik gruwelijk. Naast de reeds genoemde zonden worden er nu nog een aantal genoemd en deze waren het die de spreekwoordelijke druppel deden overlopen, want God besluit dan met Ik zag het en heb hen weggevaagd. (Ez. 16:49).
Aan de andere kant, in Genesis 19:5 lezen we duidelijk dat de Sodomieten tegen Lot roepen "Breng hen naar buiten, naar ons toe, zodat wij gemeenschap met hen kunnen hebben." (lett. het eufemisme "hen kennen" יָדַע H3045) wat duidelijk slaat dat ze de engelen willen verkrachten (strikt genomen is dit niet homofilie maar eerder bestialiteit omdat het seksueel contact tussen twee verschillende soorten wezens betreft).
Er zijn verschillende locaties aangewezen waar Sodom zou liggen.
Bab edh-Dhra ligt aan de zuidoostelijke rand van de Dode Zee in Jordanië, niet ver van Numeira (welke men met Gomorra wil identificeren).
Sommige Bijbelgeleerden beweren dat dit de plek was waar "Sodom" lag (Kris J. Udd, Bab edh-Dhr a', Numeira, and the Biblical Patriarchs: a Chronological study, (2011)). Andere archeologen zijn het hierover oneens, omdat in tegenstelling tot de nabijgelegen ruïnes van Numeira, Bab edh-Dhra niet lijkt te zijn verwoest door brand. Het lijkt erop dat de bewoners het stadje gewoon hebben verlaten. Een andere belangrijk argument dat dit niet de locatie kan wezen, is dat het verlaten van de stad niet overeenkomt met de periode dat Sodom werd vernietigd (Wood, Bryant G., "The Discovery of the Sin Cities of Sodom and Gomorrah", Bible and Spade 12, 1999, p. 66-88). Ook is Numeira in een andere periode verwoest (ca. 2600 v.C.) dan Bab edh-Dhra werd verlaten (2350–2067 v.C.), wat de identificering tegenspreekt (Eric H. Cline, From Eden to Exile: Unraveling Mysteries of the Bible (Tampa, FL: National Geographic, 2007), p. 60).
Volgens Alan Bond en Mark Hempsell zou Sodom en Gomorra zijn verwoest door een meteoriet die hier insloeg op 29 juni 3123 v.C.
De afgelopen decennia is meermalen in het nieuws gekomen dat Sodom gevonden is. Het gaat hierbij om Tall el-Hammam (13 km noordoostelijk van de Dode Zee). Ook in 2015 lazen we dit in diverse media. Een van de redenen van deze identificatie is dat de onderzoekers (Tall el-Hammam Excavation Project) zich baseren op de teksten in Gen. 13-19 en de Koran. Wat betreft de Bijbel wordt verwezen naar Gen. 13:10: “En Lot sloeg de ogen op en zag dat heel de Jordaanvlakte rijk aan water was…” (HSV). Waarbij men er dan vanuit gaat dat met כִּכַּ֣ר kikar (“vlakte”) de Jordaanvallei wordt bedoeld en wordt verwezen naar de Koran (Qur'an VIII.7.84; XII.11.82; XIV.15.61-79; XIX.25.40; XX.29.40). Verder is een argument dat Tall el-Hammam aan de belangrijkste handelsroutes lag en zich bevindt aan de oostelijke kant van de Jordaan.
Er zijn echter een aantal argumenten die deze plaats als locatie van de stad Sodom tegenspreken: 1) We lezen dat Lot in eerste instantie naar het oostelijke gedeelte van de Jordaan trok en in diverse steden woonde tot hij zijn tenten bij Sodom neerzette (Gen. 13:12). Dit impliceert dat hij behoorlijk had gereisd voordat hij bij Sodom aankwam en zich dus niet noodzakelijk meer in de Jordaanvlakte bevond. 2) Deze kikar kan slaan op een gebied tot noordelijk bij Sukkoth (1 Kon. 7:46), zeker als het niet in combinatie met de Jordaan wordt genoemd (Gen. 19:17, 28; 2 Sam. 18:23). 3) In de Bijbel zien we dat Sodom ligt in het Siddimdal bij de Dode Zee. Siddim betekent zoiets als “kalk of krijt” (“zout” LXX) wat meer overeenkomt met het zuidelijke gedeelte van de Dode Zee, omdat daar ook de zinkgaten gevonden worden (Gen. 14:10). Ook past deze zuidelijke omgeving beter bij veel andere Bijbelteksten die gaan over het vernietigde gebied (Deut. 29:23, Jes. 13:19-20, Jer. 49:18, 50:40; Sef. 2:9) en met de latere oorlog tussen Juda en Edom te Zair (=Zoar 2 Kon. 8:21). 4) Tot slot is ook de specifieke woordkeus voor de vernietiging van Sodom en omliggende steden, שחת shachet “vernietigen” en הפך hafach “omkeren” (Gen. 19:29), belangrijk omdat dit de kans bijzonder klein maakt dat van een opgegraven stad, ongeacht in het noordelijk of zuidelijk gedeelte, nog veel te vinden is. Van Tall el-Hammam zijn namelijk grote delen van de fundamenten van huizen en muren gevonden, wat bij zo’n omkering niet mogelijk is.
In november 2018 kwam in het nieuws dat een meteorietinslag mogelijk de oorzaak van de verwoesting was (ScienceNews, 20 nov. 2018; P.J. Silvia et al. The 3.7kaBP Middle Ghor event: catastrophic termination of a Bronze Age civilization. American Schools of Oriental Research annual meeting, Denver, November 17, 2018). Enkele jaren later werd dit bevestigd (Ted E. Bunch, "A Tunguska sized airburst destroyed Tall el-Hammam a Middle Bronze Age city in the Jordan Valley near the Dead Sea", in Scientific Reports vol. 11 18632).
Aangemaakt op 23 oktober 2017, laatste gewijzigd 2 januari 2024
     |
Zie de huisregels welk commentaar wordt opgenomen!