Literatuur
Bijbelteksten

Joelfeest

Verlichting Julfest

Het Joelfeest of Yule is een midwinterfeest van Germaanse oorsprong.

Joelfeest

Het Joelfeest is genoemd naar de laatste maand in de Germaanse kalender ‘Yule’ en werd in verband gebracht met de ‘wilde jacht’ van de afgod Odin. Het was een soort midwinterfeest welke een periode van ongeveer twee maanden besloeg, van halverwege november tot begin januari (A. Orchard, p. 187).

De oudste vermelding naar het Joelfeest is in het Haraldskvædi (900 n.C.), daarna wordt het genoemd in de Heimskringla, de Noorse koningssaga's (1200 n.C.), en waarin wordt beschreven dat koning Haakon I de Goede (~920–961) zegt dat het tegelijk met het christelijke kerstfeest wordt gevierd. Nb. volgens anderen zou dit een opdracht zijn geweest van hem dat het Joelfeest op dezelfde datum gevierd moet worden als kerstmis (Snorri Sturluson, Heimskringla: History of the Kings of Norway, p. 106) echter dit is onzeker. Het is dus meer dan een millennium na de eerste vermeldingen dat kerst werd herdacht. Snorri Sturluson schrijft: "In later tijden is dit [Joel]feest vrij natuurlijk opgegaan in het kerstfeest; in de Scandinavische landen wordt Kerstmis nog steeds Joel genoemd" (Snorri Sturluson, De saga van Egil, de zoon van Kale Grim, Hfd. 68; S.J. van der Molen, De Friesche Kalenderfeesten, p. 125). Dit is zichtbaar in het eten van de kerst/joel-ham, het langs de huizen gaan om te zingen, tot het geven van cadeaus (A. Hall, p. 379–380; S.J. van der Molen, p. 125-127), maar vermeldt niet dat dit pas vooral in de 20^ste eeuw gebeurde.

Hierbij is dan ook niet opmerkelijk dat de meeste gebruiken maar een eeuw oud zijn en niet altijd zijn te vereenzelvigen met kerst. Pas na WOII zien we dat het joelfeest en kerst volledig gelijk aan elkaar zijn geworden.

Julfest

Aan het begin van de 20^ste eeuw zien we dat er een onderzoek komt naar de "echte" oorsprong van kerst. Een van de grondleggers was Hermann Usener die in zijn boek "Das Weihnachtsfest" (Uitg. F. Cohen, 1911) als eerste met het idee kwam dat kerst een zonnewendefeest moet zijn geweest (cf. W. Beilstein, p. 10ev.). Op basis van dit onderzoek werd door nationaal socialistische instituten als het Forschungsgemeinschaft Deutsches Ahnenerbe en het Amt Rosenberg verder gezocht naar historisch en archeologisch bewijs dat kerst met bijbehorende riten afkomstig was van Germanen. Niet geheel vreemd ontdekten deze onderzoekers dat kerst door Joden en christenen was gestolen van de Duitsers (W. Beilstein, p. 44) en dat dit feest van oorsprong afkomstig was van het Joelfeest en daarom in oude staat hersteld moest worden: "eines der wesentlichsten Feste im Jahreslauf von seiner Überwucherung mit artfremden Brachtum und Gedankengut zu reinigen" (K-H. Bolay, Vorwort).

Een nationaal socialistische “Ersatzreligion” moest ervoor zorgen dat deze oude heidense praktijken een nieuw leven werden ingeblazen. Het was Hitlers ideoloog Alfred Rosenberg die de Germaanse zonnecultus liet samensmelten met occulte en theosofische elementen (Klaus Vondung, p. 185) tot wat het Julfest genoemd zou worden. Om het makkelijker bij de bevolking te introduceren (cf. W. Beilstein, p. 15) werd het vermengd met christelijke tradities en Rosenberg gebruikte dan ook bewust een geïntroduceerde nationaalsocialistische taal die was gebaseerd op het kerkelijk jargon.

Aan diverse zaken in het kerstverhaal wordt getwijfeld, zoals bijvoorbeeld de kribbe die volgens deze ideologie toen nog niet bestond (W. Beilstein, p. 44) en wordt veranderd in een wieg (W. Beilstein, p. 85ev.) waarin het brood werd bewaard.

In dit kader werden ook vele kerstliederen gereviseerd, een bekend voorbeeld is Stille nacht, heilige nacht van Joseph Mohr welke het lied schreef in 1816 en door componist Franz Gruber in 1818 de bekende melodie werd gemaakt:

Revisie (Frieda Schlüter: “Stille Nacht” in: Deutschjugend Schriftenreihe 2: Fest und Brauc im Jahreslauf, Heft 2: Fritz Hugo Hoffmann: Wintersonnenwende – Julfest – Weihenachten, Verlag Pfeiffer & Co, Landsberg 1935, p. 60).

Kerst

Hoewel tegenwoordig vaak wordt gesuggereerd dat kerst een voortvloeisel is van het Joelfeest is dit zeer onwaarschijnlijk. De oudste vermeldingen van een kerstviering stammen uit de tweede eeuw, zoals van Theophilus bisschop van Caesarea (115–195 n.C.) die schrijft "We behoren de dag van de geboorte van onze Heer te vieren op welke dag dan ook zover die op 25 december zal plaatsvinden" (Magdeburgenses, Cent. 2. c. 6. Hospinian, de origine Festorum Christianorum). Dit in tegenstelling tot het Joelfeest waarvan de oudste vermelding in het Haraldskvædi (900 n.C.) is en dus vele eeuwen later. Ook moeten we beseffen dat kerst al werd gevierd voordat de eerste zendelingen richting de Germaanse gebieden gingen.

Eerder moet geconstateerd worden dat dit idee afkomstig is van Hitlers nationaal socialistische “Ersatzreligion” gedachtegoed en de link tussen kerst en het joelfeest om die reden alleen al uiterst dubieus is.

Aangemaakt 6 december 2020

Zie de huisregels welk commentaar wordt opgenomen!